หลักการพื้นฐานของการทดสอบฉนวนคือการ วัดความต้านทานของฉนวน (Insulation Resistance) โดยทั่วไป ฉนวนที่ดีควรมีความต้านทานสูงมาก ซึ่งบ่งชี้ว่ากระแสไฟฟ้าไม่สามารถไหลผ่านฉนวนได้ง่าย หากฉนวนมีความต้านทานต่ำ อาจเป็นสัญญาณว่าฉนวนเสื่อมสภาพ มีความชื้น หรือมีสิ่งสกปรกที่สามารถนำไฟฟ้าได้ การทดสอบจะใช้แรงดันไฟฟ้ากระแสตรง (DC) สูง เพื่อกระตุ้นให้กระแสรั่วไหลผ่านฉนวน หากมีกระแสรั่วไหลมาก ความต้านทานของฉนวนก็จะต่ำลง

วัตถุประสงค์ของการทดสอบฉนวน

ความปลอดภัย: ป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าช็อตและไฟไหม้ที่เกิดจากฉนวนเสื่อมสภาพ
ประสิทธิภาพ: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าอุปกรณ์ไฟฟ้าทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดการสูญเสียพลังงานจากการรั่วไหลของกระแส
การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน: ตรวจจับปัญหาฉนวนล่วงหน้าก่อนที่จะเกิดความเสียหายร้ายแรง ช่วยในการวางแผนการบำรุงรักษา
การตรวจสอบคุณภาพ: ตรวจสอบคุณภาพของฉนวนระหว่างการผลิตหรือติดตั้ง

ประเภทของการทดสอบฉนวน

มีวิธีการทดสอบฉนวนหลายวิธี ซึ่งแต่ละวิธีมีวัตถุประสงค์และข้อดีที่แตกต่างกันไป:

1. การทดสอบความต้านทานฉนวน (Spot Reading Test / Insulation Resistance Test)

เป็นการทดสอบที่ง่ายที่สุด โดยการใช้แรงดันไฟฟ้าคงที่ (เช่น 500V, 1000V, 2500V หรือ 5000V DC) เป็นระยะเวลาสั้นๆ (เช่น 60 วินาที) และอ่านค่าความต้านทานฉนวนที่ได้ ค่าที่ได้จะถูกนำไปเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐานหรือค่าที่เคยทดสอบไว้ก่อนหน้า

2. การทดสอบดัชนีโพลาไรเซชัน (Polarization Index – PI Test)

เป็นการทดสอบที่ใช้แรงดันไฟฟ้าคงที่เป็นระยะเวลานานขึ้น (โดยทั่วไป 10 นาที) และบันทึกค่าความต้านทานฉนวนที่เวลา 1 นาที และ 10 นาที ดัชนีโพลาไรเซชัน (PI) คำนวณได้จากอัตราส่วน:

PI=ค่าความต้านทานฉนวนที่ 1 นาทีค่าความต้านทานฉนวนที่ 10 นาที

ค่า PI ที่สูงขึ้น (โดยทั่วไป > 2) บ่งชี้ว่าฉนวนอยู่ในสภาพดีและแห้ง ในขณะที่ค่า PI ต่ำอาจบ่งบอกถึงความชื้นหรือการเสื่อมสภาพของฉนวน การทดสอบนี้ช่วยแยกความแตกต่างระหว่างฉนวนที่สกปรก/ชื้นกับฉนวนที่เสื่อมสภาพจริง

3. การทดสอบอัตราการดูดซึมไดอิเล็กตริก (Dielectric Absorption Ratio – DAR Test)

คล้ายกับการทดสอบ PI แต่ใช้ระยะเวลาสั้นกว่า (โดยทั่วไป 30 วินาที และ 60 วินาที) คำนวณจาก:

DAR=ค่าความต้านทานฉนวนที่ 30 วินาทีค่าความต้านทานฉนวนที่ 60 วินาที

การทดสอบ DAR มีประโยชน์ในการประเมินสภาพฉนวนในเบื้องต้น และมักใช้ในอุปกรณ์ที่มีขนาดเล็กหรือในกรณีที่ไม่สามารถทดสอบ PI ได้

4. การทดสอบขั้นบันได (Step Voltage Test)

เป็นการทดสอบโดยการเพิ่มแรงดันไฟฟ้าเป็นขั้นๆ และบันทึกค่าความต้านทานฉนวนในแต่ละขั้น การทดสอบนี้ช่วยให้สามารถตรวจจับจุดอ่อนของฉนวนที่อาจไม่ปรากฏในการทดสอบด้วยแรงดันคงที่เพียงค่าเดียว หากฉนวนมีจุดอ่อน ความต้านทานจะลดลงอย่างรวดเร็วเมื่อแรงดันเพิ่มขึ้นถึงจุดนั้น

ข้อควรพิจารณาในการทดสอบฉนวน

ความปลอดภัย: ต้องใช้ความระมัดระวังอย่างสูงสุด เนื่องจากเป็นการทำงานกับแรงดันไฟฟ้าสูง ควรสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE) และปฏิบัติตามขั้นตอนความปลอดภัยที่กำหนด
อุณหภูมิ: อุณหภูมิมีผลอย่างมากต่อค่าความต้านทานฉนวน ฉนวนจะมีความต้านทานต่ำลงเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น ดังนั้นจึงควรบันทึกอุณหภูมิขณะทดสอบและเปรียบเทียบค่าที่ได้กับค่ามาตรฐานที่อุณหภูมิเดียวกัน หรือใช้ค่าปรับแก้อุณหภูมิ
ความชื้นและสิ่งสกปรก: ความชื้นและสิ่งสกปรกบนผิวฉนวนสามารถลดค่าความต้านทานฉนวนลงได้ จึงควรทำความสะอาดฉนวนก่อนทำการทดสอบ
การเชื่อมต่อ: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าการเชื่อมต่อสายทดสอบถูกต้องและแน่นหนา เพื่อป้องกันการอ่านค่าที่ผิดพลาด

บริการงานระบบไฟฟ้า ไฟบ้าน ไฟอาคาร ไฟสำนักงาน ไฟฟ้าโรงงาน #ช่างไฟดอทคอม